Kurkuma (Curcuma) inaczej ostryż jest rośliną wieloletnią z rodziny imbirowatych. Obejmuje on ponad 70 gatunków ciepłolubnych bylin, występujących w wilgotnych lasach i na porośniętych trawą wzgórzach Indii, Półwyspu Malajskiego oraz Australii. Kurkuma długa (Curcuma longa), zwana też, ze względu na kolor, szafranem indyjskim, używana jest jako przyprawa, roślina barwierska (kolor żółtopomarańczowy), lecznicza, do produkcji leków wątrobowych, także do fałszowania szafranu. Marco Polo zanotował w czasie swej podróży do Chin, że uzyskiwana z kłączy przyprawa „barwą przypomina szafran i chociaż faktycznie zupełnie doń niepodobna, nadaje się równie dobrze do praktycznego zastosowania”. Kurkuma plamista (Curcuma zerumbeth) jest popularną przyprawą oraz rośliną leczniczą w krajach azjatyckich, natomiast w Europie jest prawie nieznana.
Z rośliny tej uzyskuje się przyprawę i żółty barnik nazywany kurkuminą. Przyprawę otrzymuje się w bardzo prosty sposób. Młode kłącza parzy się wrzątkiem, po czym suszy na słońcu. Suszone kłącza kurkumy mają przyjemny aromat oraz korzenny, lekko gorzki smak. Następnie usuwa się z nich skórkę, a resztę miele na drobny proszek. Zawiera on około 5% kurkuminy i do 5 % olejku kurkumowego. Podobno im ciemniejszy proszek, tym wyższa jakość przyprawy.
Mieloną kurkumę używa się do barwienia ryżu, makaronu i warzyw konserwowanych w occie. Przyprawia się nią sosy, potrawy z drobiu, zupy kremowe i omlety. Dobrze komponuje się z daniami z fasoli i z soi. Szczypta kurkmy dodana do ciasta drożdżowego lub biszkoptowego nada mu atrakcyjny żółty kolor.
Wpływa korzystnie na trawienie (wzmaga wydzielanie żółci), a zarazem działa rozkurczowo i bakteriobójczo.
